Τετάρτη 29 Οκτωβρίου 2014

Λέσχη Θ-1

Το Σάββατο 11 Οκτώβρη 2014, η ΛΑΗ στην πρώτη συνάντηση αυτής της χρονιάς συζήτησε το βιβλίο της Ούρσουλα Λε Γκέν "Ο Αναρχικός των δύο κόσμων"  (Parsec). Την παρουσίαση έκανε ο Περικλής Παυλάκος.

Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2014

Πέδρο Πάραμο

του Χουάν Ρούλφο

O  συγγραφέας Χουάν Ρούλφο και ο “Μαγικός ρεαλισμός”

Ο Χουάν Ρούλφο γεννήθηκε στις 16 Μαΐου 1917 στη μεξικάνικη επαρχία του Χαλίσκο και πέθανε στις 7 Ιανουαρίου 1986. Μέχρι τα δέκα του χρόνια είχε χάσει και τους δυό γονείς του. Οι νομικές σπουδές του δεν ολοκληρώθηκαν και το συγγραφικό του έργο αποτελείται από δυό βιβλία: α) τη συλλογή διηγημάτων “Η πεδιάδα στις φλόγες”, 1953 και β) το μυθιστόρημα “Πέδρο Πάραμο”, 1955 με αρχικό τίτλο  “Τα μουρμουρητά”.
Θεωρείται πρόδρομος του “μαγικού ρεαλισμού”.

Μαγικός ρεαλισμός είναι ένα αισθητικό στιλ ή είδος, στο οποίο μαγικά ( =φανταστικά) στοιχεία μπλέκονται σε μια ρεαλιστική ατμόσφαιρα για να παράσχουν μια βαθύτερη αντίληψη της πραγματικότητας. Αυτά τα μαγικά στοιχεία εξηγούνται σαν φυσιολογικές καταστάσεις που παρουσιάζονται με ευθύ τρόπο που επιτρέπει το πραγματικό και το φανταστικό να γίνουν αποδεκτά στην ίδια ροή σκέψεων. Η διαφορά από το ξεκάθαρα φανταστικό είναι ουσιαστική γιατί εδώ το φανταστικό τίθεται στον κανονικό και σύγχρονο κόσμο, συμπλέκεται σε ολωσδιόλου αυθεντικές περιγραφές ανθρώπινων πράξεων και κοινωνικών δομών ως τμήμα του κόσμου, εύλογο και καθημερινό. (Από κείμενο του Γ. Παναγιωτίδη).
Ο όρος έχει προέλευση γερμανική, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από το Γερμανό κριτικό τέχνης Franz Roh, το 1925. Η δυτική και ιδιαίτερα η γερμανική ρομαντική κουλτούρα ερμήνευσε ως "μαγικό ρεαλισμό" την τέχνη λαών, όπως της Λατινικής Αμερικής, ο πολιτισμός των οποίων δεν είχε πάψει ποτέ να αναφέρεται σε ένα δεύτερο επίπεδο πραγματικότητας, "μυθικό". Ο κοινός μύθος για τους λαούς αυτούς εκπροσωπούσε μια απόλυτη αλήθεια, ενώ συγχρόνως διαδράματιζε το ρόλο του συνεκτικού ιστού των κοινωνιών τους. Αντίθετα με τη νεότερη Ευρώπη, όπου ο μύθος κατέληξε να σημαίνει κάτι το ψευδές και επινοημένο, εκπίπτοντας σε διήγηση λογοτεχνική ή σε απλό "φολκλόρ". Ο "μαγικός ρεαλισμός", άρα, δεν είναι απλώς μια λογοτεχνική σχολή, αλλά βγαίνει ως στάση ζωής σχεδόν φυσικά μέσα από την ίδια τη ζωντανή παρουσία του μύθου στις κοινωνίες αυτές, η οποία επιτρέπει στο άτομο να ζει τη δική του υποκειμενική πραγματικότητα δίπλα στην αντικειμενική, να αναπνέει τον αέρα μιας άλλης ελευθερίας, με τη συνείδησή του απεγκλωβισμένη από το στατικό σύγχρονο είναι.
(Από κείμενο του Λ. Πολενάκη).

Το βιβλίο
Το μυθιστόρημα “Πέδρο Πάραμο” έχει μεταφραστεί σε περίπου τριάντα γλώσσες, έχει συμπεριληφθεί στη λίστα με τα καλύτερα 100 βιβλία του 20ού αιώνα και έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο, το 1967, από τον Carlos Velo, με τον John Gavin στον ρόλο του Πέδρο Πάραμο. Ο Χουάν Ρούλφο απέσπασε πολλά βραβεία για το λογοτεχνικό του έργο και επηρέασε σημαντικά τη λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία και πολλούς νεότερους συγγραφείς.

Στην αφήγηση του μυθιστορήματος, ο Χουάν Πρεσιάδο, τηρώντας την υπόσχεση που έδωσε στην ετοιμοθάνατη μητέρα του, αναζητά τον πατέρα του, Πέδρο Πάραμο στην εδεμική Κομάλα των μητρικών αναμνήσεων που όμως έχει μετατραπεί σε κόλαση εξαιτίας της πατρικής καταστροφικής μανίας. Η ερειπωμένη Κομάλα κατοικείται από ψυχές-φαντάσματα που αφηγούνται και αριστοτεχνικά ζωντανεύουν  στιγμιότυπα από το παρελθόν του χωριού

Σχολιασμός του βιβλίου από το συγγραφέα 
(από τη συνέντευξη του συγγραφέα στον Τζότζεφ Σόμερς )

·         Κεντρικός ήρωας το νεκρό χωριό, όπου ζουν νεκρές ψυχές αμαρτωλών, χωρίς όριο μεταξύ χρόνου και χώρου καθόσον οι νεκροί δεν έχουν χώρο και χρόνο. Γι αυτό αιφνίδια εμφανίζονται και εξαφανίζονται
·         το μυθιστορηματικό πρόσωπο του Πέδρο Πάραμο,  ως απόλυτος ιδιοκτήτης, εναντιώνεται σε ότι απειλεί την ιδιοκτησία του, ζει σε ατμόσφαιρα ισχυρογνωμοσύνης, συσσωρευμένης εδώ και αιώνες μνησικακίας. Είναι απόγονος των κατακτητών  που δεν άφησαν ψυχή ζώσα
·         το μυθιστόρημα αρνείται κάποιες αξίες που παραδοσιακά έχουν θεωρηθεί έγκυρες όπως το ζήτημα της θρησκευτικής πίστης η οποία στη φανατική της εκδοχή παράγει ακριβώς το αντίθετο της, την αντι-πίστη, την άρνηση της πίστης
·         θέτει υπό κρίση αυτές τις ολέθριες παραδόσεις, αυτές τις απάνθρωπες τάσεις που οι μοναδικές τους συνέπειες είναι η αγριότητα και η οδύνη
·         σκοτεινό και δύσκολο μυθιστόρημα όπου υπαινίσσονται πράγματα παρά φανερώνονται
·         μια αναζήτηση ύφους, με επινοημένα πρόσωπα σε τόπο καλά βιωμένο στην παιδική ηλικία, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα των δικών μου ανθρώπων του χωριού, η οποία είναι ζωντανή μέχρι σήμερα.

Σχολιασμός κατά την παρουσίαση 

Το μυθιστόρημα “Πέδρο Πάραμο”  κερδίζει τον αναγνώστη από την πρώτη στιγμή, αφενός λόγω της άριστης τέχνης του λόγου και αφετέρου λόγω του πρωτότυπης ατμόσφαιρας που δημιουργεί.  Μια εξαιρετική δραματοποίηση των ανθρώπινων ψυχών, που ως πρόσωπα του παρελθόντος διέρχονται από το ιδιαίτερο σκηνικό του νεκρού χωριού για να αφήσουν το αποτύπωμα τους στην ιστορία του.
Είναι ένα κείμενο υψηλής στάθμης. Λιτό,  ρητό και ποιητικό. Με θεματολογία βαθιά ανθρώπινη, οικουμενική. Με πολλά κέντρα και πολλές αναγνώσεις (μορφολογικές, θεματικές, κοινωνικές, ανθρωπολογικές, ιστορικές κα.).

Αποτελεί και μια μύηση στη Λατινοαμερικάνικη αίσθηση/αντίληψη για το χωροχρονικό συνεχές  ζωής και θανάτου καθώς επίσης και στο λογοτεχνικό είδος του “μαγικού ρεαλισμού”.

Μανουσάκη Αλέξάνδρα