Κυριακή 22 Μαρτίου 2015

η καρδιά ενός σκύλου

του ΜΙΧΑΗΛ ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΦ
Μετάφραση: Θάνος Σακκέτας
Εκδόσεις ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ

Για το βιβλίο
   Το μυθιστόρημα του Μιχαήλ Αφανάσιεβιτς  Μπουλγκάκοφ (1891 – 1940) ανήκει στον φανταστικό ρεαλισμό. Γράφτηκε το 1925 αλλά εκδόθηκε μόνο το 1987 στην Ρωσία, και σήμανε την οριστική ρήξη του συγγραφέα με το καθεστώς. Η μεταφυσική ιστορία που αφηγείται με χιουμοριστική χροιά καταστηλιτεύει το πολιτικό σύστημα. Αυτή η κριτική του συγγραφέα στον παραλογισμό και στις ισοπεδωτικές παρενέργειες του μπολσεβικισμού οδήγησαν στην απαγόρευση του βιβλίου για 50 χρόνια στη Σοβιετική Ένωση ενόχλησε πραγματικά το Σοβιετικό κατεστημένο. Σε αυτή τη σατιρική νουβέλα επιστημονικής φαντασίας, ο Ρώσος συγγραφέας διακωμωδεί κάθε επίδοξο αναμορφωτή αλλά και την καθημερινή ζωή στη Ρωσία τα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση.
Βιογραφία
  Ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ (1891-1940) είναι ένας από τους σημαντικότερους νεότερους δραματουργούς της Ρωσίας. Γεννήθηκε στο Κίεβο της σημερινής Ουκρανίας στις 15 Μαΐου του 1891. Πέθανε στις 10 Μαρτίου του 1940 στη Μόσχα και θάφτηκε στο Κοιμητήριο Νοβοντέβιτσι. Το έργο του διακρίνεται για την καυστική του σάτιρα και το διεισδυτικό του χιούμορ. Συνδέεται στενά με την αναγέννηση του σοβιετικού θεάτρου, ιδιαίτερα μετά το 1955, ενώ η επίδρασή του στη σοβιετική λογοτεχνία υπήρξε τεράστια. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου.
Σπούδασε ιατρική, αλλά σύντομα αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία. Καθώς οι κριτικοί τον θεωρούν πολύ αντισοβιετικό, η καριέρα του δέχεται τριγμούς ήδη από το 1927. Το 1930 η καριέρα του σταματά τελείως από τη λογοκρισία, τα έργα τού Μπουλγκάκοφ δεν δημοσιεύονται πλέον και τα κομμάτια του εξαφανίζονται από το πρόγραμμα των θεάτρων. Το 1939 οι γιατροί διέγνωσαν υπερτονική νεφροπάθεια, ασθένεια που είχε οδηγήσει και τον πατέρα του σε θάνατο. Ο Μπουλγκάκοφ ξεκίνησε τότε να υπαγορεύει στη γυναίκα του τις τελευταίες παραλλαγές του "Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα".
Υπόθεση
    Στην Σοβιετική Ρωσία του 1920, των πρώτων δηλαδή χρόνων της Επανάστασης, ο προικισμένος γιατρός Φ.Φ. Πρεομπραζένσκι ασχολείται με την αναζωογόνηση του ανθρώπινου σώματος μαζί με τον νεαρό βοηθό του Μπόρμενταλ. Διατηρεί διαμέρισμα με 7 ολόκληρα δωμάτια, έχει δυο υπηρέτριες, είναι υπεράνω επιτροπών και ιδεολογιών και κυρίως του συντρόφου Σβόντερ, της επιτροπής για την διαχείριση του κτιρίου. Θα βρει τον αγαθό αδέσποτο σκύλο Σάρικ κατακαμένο από οξύ, θα τον περιθάλψει και θα πραγματοποιήσει πάνω του ένα τολμηρό ιατρικό πείραμα.
Με μια νέα τεχνική, θα του μεταμοσχεύσει την υπόφυση και τους όρχεις ενός νεαρού άντρα. Η έκβαση όμως του πειράματος είναι εντελώς αναπάντεχη. Ο σκύλος, θα μεταμορφωθεί σε έναν ανυπόφορο αγροίκο, που περιφρονεί κάθε κανόνα ευπρέπειας και ανατρέπει τη γαλήνια καθημερινότητα στο αριστοκρατικό διαμέρισμα του διεθνούς φήμης καθηγητή. Ονομάζει τον εαυτό του Πολυγράφ Πολυγράφοβιτς Σάρικοφ, και αρνείται να συμμορφωθεί με τις παιδαγωγικές προσπάθειες του καθηγητή να τον κάνει να συμπεριφέρεται «σαν άνθρωπος». Μεθάει, κυνηγάει γάτες και θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τον δημιουργό του, το σύστημα, τον Σβόντερ, τις υπηρέτριες.
Συζήτηση
  Κατά το σχολιασμό του έργου τέθηκαν προβληματισμοί πάνω στην παρεμβατικότητα της επιστήμης στη φύση και τη βιοηθική. Η «αποτυχημένη» έκβαση του εν λόγω πειράματος δε μπόρεσε να γίνει αποδεκτή από το γιατρό και τον βοηθό του. Όμως ποια τα δικαιώματα του δημιουργού πάνω στο δημιούργημα του;  Η ηθελημένη εξέλιξη σε τι πράξεις μπορεί να οδηγήσει;
Το έργο του
 Το πιο γνωστό έργο τού συγγραφέα είναι το Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα, μια σατιρική έκδοση βασισμένη στο έργο Φάουστ του Γκαίτε, που επεξεργαζόταν ως το θάνατό του. Άλλα γνωστά από τα πεζά και τα θεατρικά έργα του: Η λευκή φρουρά (1925), Το διαμέρισμα της Ζόικας (1926), Ο καλπασμός (1928) Το πορφυρό νησί (1928), Ο Μολιέρος (1936), Οι τελευταίες ημέρες (θεατρική διασκευή (1940), Μαύρο χιόνι (ανολοκλήρωτο).


Κάλλι Καλογιαννάκη